Kolejną kopalnią stosującą podsadzkę hydrauliczną z wykorzystaniem transportu wąskotorowego do przewozu kruszywa była KWK "Bielszowice" w Rudzie Śląskiej. Kopalnia istnieje do dnia dzisiejszego, ale już od 30 lat nie funkcjonuje kolej wąskotorowa.
Początki sięgają 1924 r., kiedy wywiercono otwór podsadzkowy w Pawłowie w rejonie ulicy Piaskowej. Pierwotnie materiał podsadzkowy transportowano przy użyciu kolejki linowej, począwszy zaś od 1928 r. za pomocą trójszynowej elektrycznej kolei wąskotorowej. Tor trójszynowy wynikał z zastosowania taboru o różnym rozstawie kół. Lokomotywy poruszały się po torze o szerokości 750 mm, natomiast wagony miały typowy rozstaw dołowych wozów kopalnianych tego zakładu, tj. 560 mm. Napięcie w elektrycznej sieci trakcyjnej wynosiło 250 V, czyli tyle samo ile na kolei podziemnej. Trasa kolei elektrycznej liczyła 1500 m długości i była wykorzystywana aż do wyczerpania zasobów piasku odkrywki w Pawłowie. Na terenie piaskowni wzniesiono budynek lokomotywowni dla elektrowozów. W części budynku zainstalowano dwie przetwornice zasilające sieć trakcyjną. Stale czynna była jedna przetwornica; druga stanowiła rezerwę.
Nieuchronnie zbliżający się moment zamknięcia pawłowskiej piaskowni oraz plany zintensyfikowania wydobycia węgla na podsadzkę płynną (do 50% wydobycia) zmusiły kierownictwo kopalni do szukania innych źródeł piasku. W 1930 r. opracowano projekt budowy jednotorowej kolei wąskotorowej z Borowej Wsi, gdzie zlokalizowano odkrywkę piasku. Przy głównym szybie wydobywczym nr I ("Kościuszko") usytuowano zbiornik piasku o pojemności 2000 m3 z żelbetonowym mostem zsypowym i zbiornik wody podsadzkowej oraz budynek zmywczy wraz z maszynownią.
Tym razem zbudowano linię kolejową o szerokości toru 1000 mm i długości 3170 m. Kilka istotnych danych technicznych nowej kolei przedstawiało się następująco. Szerokość korony torowiska wynosiła 4,0 m. nachylenie skarp wykopu i nasypu 1÷1,5, skarp rowów 1÷1,5, szerokość dna rowu 40 cm. najmniejsza głębokość rowu 30 cm, normalna 50 cm. Szyny o długości około 12 m, maksymalna odległość między podkładami 0,75 m, a długość podkładów 1,80 m. Na trasie powstały 4 niestrzeżone przejazdy kolejowe zaopatrzone w tablice ostrzegawcze - umieszczone na drodze z obydwu stron toru, a na torowisku umieszczono wskaźniki zobowiązujące maszynistę do podania sygnału "baczność".
Linia kolejowa zaopatrzona była w linię telefoniczną, która służyła do awizowania pociągów. Największa szybkość jazdy pociągu wynosiła 25 km/h. Skład pociągu zestawiony był z lokomotywy i 10 wagonów. Zakładano częstotliwość ruchu do 25 par pociągów w ciągu doby.
Po zrealizowaniu inwestycji, 6 sierpnia 1931 r. dokonano komisyjnego odbioru mostów i wiaduktu na nowej linii kolejowej, a także budynku parowozowni, zbiornika wodnego dla podsadzki oraz rampy ładunkowej łączącej tory wąskie z normalnymi w rejonie placu kopalnianego. 11 sierpnia tego samego roku oddano do eksploatacji linię kolejową. Odbioru mostu zsypowego ze zbiornikiem na piasek dokonano 10 września. Dzięki temu można było unieruchomić piaskownię w Pawłowie. Ostateczna likwidacja tej odkrywki wraz z urządzeniem podsadzkowym nastąpiła w 1934 roku.
Na terenie kopalni przy muszli zamułkowej powstała mijanka z krótkim torem wyciągowym dla parowozów i torem dojazdowym do lokomotywowni. Na końcu toru wyciągowego znajdowała się obrotnica o średnicy 7,5 m. Samą muszlę zlokalizowano w km 0,135. Na terenie odkrywki piasku zbudowano mijankę dla objazdu lokomotyw. Długość użyteczna torów mijanki wynosiła 100 m.
Specjalnie dla tej kolei "Pierwsza Polska Fabryka Lokomotyw S.A." w Chrzanowie zbudowała w 1931 r. dwa parowozy klasy 0-4-0. Były to tendrzaki o masie 44 ton, jedyne tego typu pojazdy skonstruowane na indywidualne zamówienie kopalni. Kolejny parowóz zakupiono dopiero w 1954 r. u tego samego producenta. Tym razem była to lokomotywa klasy 0-5-0, również tendrzak, ale silniejszy od poprzedniej konstrukcji. Wagony samowyładowcze z dolnym rozładunkiem przeznaczone do przewozu piasku dostarczyła stocznia w Gdańsku. Miały one pojemność 12,3 m3. Eksploatowane były także, przypuszczalnie w późniejszym czasie wagony z bocznym rozładunkiem zakupione w chorzowskim "Konstalu". Pojemność tych pojazdów była nieznacznie większa i wynosiła 14 m3. Zdolność przewozowa kolei wynosiła około 3000 m3 piasku na dobę, co w wystarczającym stopniu pokrywało zapotrzebowanie kopalni na materiał podsadzkowy. W 1949 r. w odkrywce wydobyto 58 525 m3 piasku. Rok później wydobycie wzrosło do 70 254 m3. W 1952 r. piaskownia dysponowała linią kolejową o długości 3,7 km i ośmiuset metrami torów eksploatacyjnych.
Przewozy piasku koleją wąskotorową odbywały się przypuszczalnie do końca lat sześćdziesiątych, po czym piaskownię w Borowej Wsi zamknięto. Zdecydowały o tym dwa zdarzenia. Po pierwsze Kopalnia "Bielszowice" zaprzestała wydobycia węgla przy udziale podsadzki hydraulicznej, a po drugie 1 stycznia 1976 r. połączyła się z Kopalnią "Zabrze", dla której materiał podsadzkowy dostarczała kolej normalnotorowa.
Kolej wąskotorowa istniała jeszcze do końca 1984 roku przewożąc kamień dołowy na zwałowisko zorganizowane w wyrobisku byłej piaskowni.
Autor: Krzysztof Soida
